Znaki bezpieczeństwa w warsztacie samochodowym

Warsztat samochodowy to zakład pracy, na terenie którego prowadzone mogą być prowadzone rozmaite prace, obejmujące m.in.: mechanikę i elektrykę samochodową oraz blacharstwo i lakiernictwo pojazdów. O bezpieczeństwie pracowników i osób postronnych (klientów) przebywających na terenie warsztatów mechanicznych decyduje właściwa organizacja stanowisk pracy oraz prawidłowe oznaczenia i znaki. Jakie zagrożenia występują w warsztacie samochodowym? Jakie znaki bhp i znaki bezpieczeństwa do warsztaty samochodowego wybrać?

Warsztat samochodowy jako miejsce pracy - przepisy

W ramach warsztaty samochodowego mogą być realizowane rozmaite zadania, przeprowadzane przez przedstawicieli różnych zawodów: mechaników, elektryków, blacharzy, lakierników, ale również specjalistów do spraw obsługi klienta, kasjerów czy ubezpieczycieli. Aby praca na terenie całego warsztatu mogła być maksymalnie bezpieczna i efektywna - każde stanowisko pracy musi być odpowiednio zorganizowane i oznakowane. 

Wszelkie wytyczne dotyczące organizacji bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w warsztacie samochodowym, zagrożeń w nim występujących - regulują następujące ustawy i rozporządzenia:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fi zycznym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1139)
• Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. Nr 40 poz. 275)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1488)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 ze zmianami z 2008 r. Nr 48, poz. 288).

Zagrożenia w warsztacie samochodowym

Zagrożenia występujące w warsztacie samochodowym można najogólniej podzielić na te związane z wyposażeniem warsztatu (pracą z konkretnymi urządzeniami, pracą w tunelach), oświetleniem oraz wentylacją.

Wyposażenie warsztatu samochodowego 

Stanowiska naprawcze powinny być wyposażone w niezbędne dla bezpiecznej, komfortowej i efektywnej pracy - narzędzia, urządzenia, akcesoria. Wszystkie narzędzia i urządzenia znajdujące się na terenie warsztatu samochodowego powinny być sprawne, a pracownicy przeszkoleni z ich obsługi. Konieczne jest również udostępnienie pracownikom instrukcji BHP (bezpośrednio na stanowiskach naprawczych lub w innym, ogólnodostępnym miejscu) oraz prawidłowe rozmieszczenie znaków bezpieczeństwa i znaków BHP.  

Ryzyko urazów, zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników może występować podczas wykonywania prac na stanowiskach naprawczych i w tunelach, z wykorzystaniem maszyn i urządzeń technicznych. W celu zminimalizowania zagrożenia konieczne jest wykonywanie prac zgodnie z instrukcjami, wykorzystywanie narzędzi i urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem oraz stosowanie środków ochrony indywidualnej, m.in.: rękawic, okularów ochronnych, ochronników słuchu, masek lub półmasek oraz ubrania i butów roboczych.

Oświetlenie stanowisk naprawczych w warsztacie 

Właściwe oświetlenie ogólne i punktowe w warsztacie mechanicznym ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracowników realizujących rozmaite zadania, zwłaszcza z zastosowaniem maszyn, urządzeń i sprzętów, których nieodpowiednie / nieprecyzyjne użycie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia / życia mechaników. Odpowiednie oświetlenie ma również długofalowy wpływ na kondycję narządu wzroku. 

Większość kwestii związanych z oświetleniem w warsztatach samochodowych reguluje norma PN-EN 12464-1:2012 (Światło i oświetlenie — Oświetlenie miejsc pracy — Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach). Najistotniejsze wytyczne dotyczące mocy światła: stanowiska, na których wykonywane są prace w obrębie nadwozia oraz montaż – 500 luksów, stanowiska lakiernicze (malowanie, komora natryskowa, komora polerska) – 750 luksów, stanowiska ogólnych usług samochodowych, napraw i kontroli – 300 - 1000 luksów. Oprawy światła stosowane w warsztatach samochodowych / na poszczególnych stanowiskach muszą być tak dobrane, by nie powodować odblasków i olśnień. Wszelkie zmiany natężenia światła i / lub ich uszkodzenia muszą być bezzwłocznie naprawiane. 

Wentylacja w warsztacie samochodowym

Każdy warsztat samochodowy powinien posiadać skuteczną wentylację - zarówno ogólną, jak i miejscową. Wentylacja ogólna ma gwarantować efektywną cyrkulację powietrza. Wentylacja miejscowa służy przede wszystkim do skutecznego usuwania szkodliwych gazów i pyłów - powinna znajdować się bezpośrednio przy źródle w/w, czyli np. przy stanowisku obróbki szlifierskiej, przy stanowisku spawalniczym, w miejscu usytuowania układu wydechowego naprawianego pojazdu itp.).  

Ocena ryzyka zawodowego - obowiązek pracodawcy

Wszystkie zagrożenia w zakładzie zajmującym się naprawą samochodów powinny zostać szczegółowo opisane w ocenie ryzyka zawodowego, które pracodawca jest zobowiązany przygotować dla każdego stanowiska pracy, przy udziale pracowników. Prawidłowo przygotowane oceny ryzyka zawodowego w warsztatach samochodowych pozwalają na dobranie i właściwe rozmieszczenie wszelkich znaków bezpieczeństwa oraz skonstruowanie i udostępnienie pracownikom niezbędnych instrukcji BHP. 

Znaki bezpieczeństwa do warsztatu samochodowego 

Znaki bezpieczeństwa i znaki BHP pozwalają w jasny i czytelny sposób komunikować o najistotniejszych zasadach, obowiązkach, nakazach i zakazach obowiązujących w całym zakładzie naprawy samochodów, jak i na poszczególnych stanowiskach. W warsztatach samochodowych stosuje się znaki nakazu, zakazu, ostrzegawcze i informacyjne. 

4 rodzaje znaków bezpieczeństwa w warsztatach 

Znaki bezpieczeństwa stosowane w warsztatach samochodowych to:

• znaki nakazu - znaki nakazujące określony sposób zachowania, np. nakaz stosowania odzieży ochronnej, nakaz stosowania ochrony oczu, nakaz stosowania ochrony słuchu
• znaki zakazu - znaki zakazujące określonych czynności czy zachowania, np. zakaz palenia tytoniu, zakaz gaszenia wodą, zakaz wstępu dzieciom,
• znaki ostrzegawcze - znaki komunikujące o konkretnych rodzajach potencjalnych zagrożeń dla zdrowia / życia pracowników lub klientów warsztatu samochodowego, np. ostrzeżenie przed napięciem elektrycznym, ostrzeżenie przed hałasem, ostrzeżenie przed zmiażdżeniem dłoni / stopy (przy nieodpowiednim użyciu jakiegoś urządzenia),
• znaki informacyjne - znaki informujące m.in o lokalizacji poszczególnych stref w warsztacie samochodowym, wskazujące parkingi dla klientów serwisu, wskazujące toalety lub pomieszczenia socjalne itp.

Znaki BHP w warsztatach samochodowych 

Znaki BHP to szczególny rodzaj znaków bezpieczeństwa, które są stosowane we wszystkich zakładach pracy, w celu zapewnienia optymalnych, bezpiecznych i komfortowych warunków pracy. Znaki BHP, podobnie jak znaki bezpieczeństwa, dzielą się na znaki zakazu, znaki nakazu, znaki ostrzegawcze oraz znaki informacyjne. 

Instrukcja BHP do warsztatu samochodowego

Instrukcje BHP to obowiązkowy element każdego stanowiska pracy. W przypadku warsztatu samochodowego - instrukcje BHP mogą dotyczyć zarówno ogólnych zasad pracy na terenie warsztatu, zasad obowiązujących na konkretnych stanowiskach pracy (np. instrukcja stanowiskowa BHP dla blacharza, lakiernika, elektryka) oraz obsługi poszczególnych maszyn i urządzeń (np. instrukcja BHP obsługi spawarki). W instrukcjach powinny znajdować się ponadto informacje o tym, jak zachować się w obliczu zagrożenia pożarem / podczas pożaru lub gdy na danym stanowisku / w warsztacie zdarzy się wypadek. Przestrzeganie zaleceń, nakazów i zakazów wskazanych w instrukcjach BHP ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo podczas przeprowadzania wszelkich prac oraz pozwala skutecznie minimalizować ryzyko wypadków. Obowiązkiem pracodawcy jest zarówno skonstruowanie odpowiedniej instrukcji BHP, jak i zapoznanie z nią pracowników. 

Podsumowanie

Warsztat samochodowy jest miejscem pracy dla specjalistów, będących przedstawicielami różnych zawodów - mechaników, elektryków, blacharzy czy lakierników. Znaki bezpieczeństwa, znaki BHP oraz instrukcje BHP dla warsztatów samochodowych powinny w maksymalnie czytelny sposób informować o zagrożeniach występujących na terenie warsztatu, wskazywać pożądane zachowania oraz zakazy obowiązujące na poszczególnych stanowiskach pracy i w całym zakładzie. Właściwe dobranie i odpowiednie rozmieszczenie znaków bezpieczeństwa / znaków BHP oraz skonstruowanie wartościowych instrukcji BHP wymaga przeprowadzenia szczegółowej oceny ryzyka zawodowego, czyli szczegółowej diagnozy zagrożeń występujących na terenie danego warsztatu. 

Zobacz również artykuł: Rodzaje znaków bezpieczeństwa - kompendium wiedzy.