Apteczka w firmie zgodnie z prawem - co warto wiedzieć?

Apteczka pierwszej pomocy musi obowiązkowo znajdować się w każdym miejscu pracy. Wyposażenie apteczki zakładowej powinno umożliwiać udzielenie kompleksowej pierwszej pomocy przedmedycznej osobom poszkodowanym w różnego rodzaju zdarzeniach i wypadkach, które mogą mieć miejsca na terenie zakładu pracy lub w jego bezpośrednim otoczeniu. Do obowiązków pracodawcy należy zarówno zakup odpowiednio wyposażonej apteczki lub apteczek (w zależności od wielkości zakładu pracy) i jej prawidłowe zlokalizowanie na terenie zakładu pracy oraz właściwe oznakowanie (apteczka powinna znajdować się w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym), jak i przeprowadzenie szkoleń dla pracowników z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Jakie przepisy regulują kwestie związane z apteczkami w pracy? Co powinno wchodzić w skład apteczki zakładowej?  

Apteczka w pracy - podstawy prawne

Apteczka pierwszej pomocy jest istotnym elementem działań podejmowanych za rzecz zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Stosowne zapisy i regulacje znajdują się zarówno w Kodeksie Pracy, jak i Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650, ze zm.). 

Obowiązki pracodawcy dotyczące apteczki w zakładzie pracy

Kodeks Pracy zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, na każdym stanowisku i w każdym oddziale / wydziale zakładu pracy, a także zapewnienia środków niezbędnych do udzielenia pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. Niedopełnienie tych obowiązków, w tym niezapewnienie odpowiednich środków pierwszej pomocy skutkuje poniesieniem odpowiedzialności wykroczeniowej, zgodnie z art. 283 § 1 Kodeksu pracy.

Apteczka zakładowa i punkt pierwszej pomocy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia pracownikom sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy oraz środków do udzielania pierwszej pomocy. Co to oznacza w praktyce? 

• Pracodawca powinien zorganizować punkt / punkty pierwszej pomocy w wydziałach / oddziałach, w których wykonywane są prace obciążone wysokim ryzykiem wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów, pyłów lub substancjami sklasyfikowanymi jako niebezpieczne / toksyczne.
• Obowiązkiem pracodawcy jest ponadto wyposażenie w apteczki poszczególnych wydziałów / oddziałów zakładu pracy.
• Ilość oraz usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinna być uzgodniona z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem przede wszystkim rodzaju i nasilenia występujących na terenie zakładu pracy zagrożeń, ale również: wielkości zakładu i liczby pracowników świadczących pracę na jego terenie.
• Usytuowanie punktów pierwszej pomocy oraz apteczek powinno gwarantować bezproblemowy dostęp do nich. Ponadto apteczka i punkt pierwszej pomocy powinny być odpowiednio oznakowane, poprzez zastosowanie dedykowanych, informacyjnych znaków bezpieczeństwa (oznakowanie apteczki - piktogram apteczka, oznakowanie punktu pierwszej pomocy - piktogram krzyżyka).
• W punktach pierwszej pomocy oraz przy apteczkach powinny być wywieszone instrukcje udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
• Obsługa punktów pierwszej pomocy i apteczek powinna być każdorazowo (na każdej zmianie) powierzana odpowiednio przeszkolonym pracownikom.

Wyposażenie apteczki w zakładzie pracy

Wyposażenie apteczki zakładowej nie jest uregulowane żadnymi polskimi przepisami czy normami. Aby apteczka pierwszej pomocy i jej wyposażenie mogły spełniać swoje funkcje - konieczne jest dopasowanie środków do udzielania pierwszej pomocy do ilości pracowników oraz rodzaju i natężenia zagrożeń czy zakresu / specyfiki prowadzonej działalności. Pracodawca, kompletując wyposażenie apteczki zakładowej, może wzorować na niemieckiej normie DIN. W Niemczech, apteczki dla zakładów pracy powinny być zgodne z normą DIN 13157. Na rynku dostępne są również apteczki spełniające normę DIN 13169 (dedykowane dla większych zakładów, zawierające podwojone wyposażenie apteczek z normą DIN 13157) oraz apteczki spełniające normę DIN 13157 lub DIN 13169 z dopiskiem "plus" (dedykowane bardzo dużym zakładom pracy, zawierające zwielokrotnione wyposażenie).  

Skład apteczki zakładowej - przykład

Jak już wspomniano wyżej, składu apteczki zakładowej nie regulują żadne polskie przepisy czy normy. Dobór wyposażenia zależy więc od pracodawcy, który tę kwestię może skonsultować z lekarzem sprawującym opiekę profilaktyczną nad pracownikami i/lub specjalistą BHP, bądź wzorować się na apteczkach zgodnych z niemiecką normą DIN 13157.  

W skład apteczki znajdującej się na terenie zakładu pracy, w którym realizowana jest tzw. praca biurowa, mogą wchodzić następujące elementy: rękawiczki gumowe różnych rozmiarów, maseczka do sztucznego oddychania, nożyczki z tępymi końcówkami, agrafki, chusteczki do dezynfekcji, płyny odkażające, opaski elastyczne, bandaże, kompresy, plastry z gazą, opatrunki na oparzenia, siatki opatrunkowe, chusta trójkątna. 

Podsumowanie

Apteczka w pracy to obowiązkowy element szeroko rozumianego systemu bezpieczeństwa. Konieczność wyposażenia zakładu pracy w apteczkę lub apteczki (ich rozmieszczeni, ilość i wyposażenie powinny być skonsultowane z lekarzem sprawującym opiekę profilaktyczną w zakładzie pracy) jest obowiązkiem pracodawcy, którego niedopełnienie może skutkować poniesieniem odpowiedzialności wykroczeniowej. Wyposażenie apteczki zakładowej nie jest uregulowane żadnymi polskimi przepisami i normami (można wzorować się na niemieckich normach: DIN 13157, DIN 13169) - powinno ono być dopasowane do ilości pracowników oraz specyfiki / profilu działalności danego zakładu, oraz związanych z tym zagrożeń. Dobrze jest też oznaczyć miejsce, w którym jest apteczka odpowiednim piktogramem tj. piktogramem apteczka.

Zobacz również artykuł: Co powinno znaleźć się w apteczce samochodowej?.