Rodzaje piktogramów CLP i ich znaczenie
Prawidłowe, maksymalnie czytelne i zrozumiałe oznakowanie substancji niebezpiecznych jest jednym z podstawowych elementów dbania o życie i zdrowie pracowników realizujących rozmaite zadania zawodowe z użyciem tych substancji, a także bezpieczeństwo osób postronnych, zwierząt i środowiska naturalnego. Zunifikowane piktogramy CLP pozwalają na takie właśnie znakowanie substancji niebezpiecznych. Jakie wytyczne zawiera Rozporządzenie CLP? Jakie są rodzaje znaków CLP i jakie znaczenie mają poszczególne piktogramy CLP?
Rozporządzenie CLP - wytyczne Unii Europejskiej
Rozporządzenie CLP (z j.ang.: classification, labelling and packaging) to rozporządzenie wprowadzające w Unii Europejskiej nowy system klasyfikacji, znakowania i pakowania substancji i mieszanin niebezpiecznych, zgodny z systemem GHS (Globally Harmonized System). System GHS został opracowany w celu ujednolicenia oznakowania substancji i mieszanin niebezpiecznych na całym świecie. Rozporządzenie CLP, czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 obowiązuje bezpośrednio, bez potrzeby jego implementacji do prawa polskiego.
Celem Rozporządzenia CLP jest zapewnienie równocześnie: maksymalnie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi oraz środowiska naturalnego (w tym zwierząt) oraz swobodnego przepływu substancji, mieszanin i wyrobów potencjalnie niebezpiecznych. Rozporządzenie wprowadza zharmonizowane kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin oraz nakłada szereg obowiązków związanych z ich klasyfikacją, oznakowaniem i pakowaniem na producentów, importerów, dostawców i dalszych użytkowników.
Piktogramy CLP - rodzaje i znaczenie
Ideą wprowadzenia ujednoliconego oznakowania substancji i mieszanin niebezpiecznych było zapewnienie uniwersalności i pełnej czytelności piktogramów - na całym świecie.
Rodzaje znaków CLP
Oznakowanie substancji niebezpiecznych zgodne z systemem GHS to dziewięć grup piktogramów CLP:
- materiały wybuchowe,
- materiały łatwopalne,
- materiały utleniające,
- gazy pod ciśnieniem,
- substancje żrące,
- substancje toksyczne,
- zagrożenie zdrowia / środowiska,
- poważne zagrożenie zdrowia
- materiał niebezpieczny dla stworzeń wodnych.
Oznakowanie CLP - jak wygląda?
Znaki mają kształt kwadratu stojącego na jednym rogu, z czerwoną obwódką i czarnym symbolem / piktogramem na białym tle. Te nowe znaki zastępują wcześniej stosowane pomarańczowe symbole zagrożenia. Piktogramy CLP umieszcza się na etykietach poszczególnych produktów / substancji i mieszanin niebezpiecznych oraz w kartach charakterystyki danej substancji / mieszaniny.
Znaczenie piktogramów CLP - o czym nas informują znaki CLP
Wszystkie piktogramy CLP stosowane w ramach systemu GHS mają określone znaczenie (dotyczące bezpośrednio rodzaju niebezpieczeństwa / zagrożenia związanego z daną substancją czy mieszaniną). Piktogramy określają ponadto: klasę zagrożenia (charakter zagrożenia wynikające z właściwości fizycznych, zagrożenia dla zdrowia ludzkiego lub dla środowiska) i kategorię zagrożenia (określający stopień zagrożenia w każdej klasie zagrożeń).
Znaki CLP mogą również zawierać hasła ostrzegawcze, które wskazują na odpowiedni stopień zagrożenia, w celu ostrzeżenia czytającego znak / etykietę: niebezpieczeństwo oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na poważne kategorie zagrożeń, a uwaga oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na kategorie zagrożeń niższego stopnia. W tabelach opisujących / wyjaśniających znaczenie piktogramów CLP znajdują się ponadto: zwroty określające zagrożenie (zwroty przypisane danej klasie i kategorii zagrożenia, opisujące rodzaj zagrożeń wywoływanych przez daną substancję) oraz zwroty określające środki ostrożności (zwroty opisujące zalecane środki służące zmniejszeniu lub zapobieganiu szkodliwym skutkom stosowania / kontaktu z substancjami i mieszaninami).
Znaczenie znaków CLP - przykłady
Znaki CLP stosuje się na wszystkich substancjach i mieszaninach niebezpiecznych. Są to m.in.:
- fajerwerki, aminucja - przykłady materiałów wybuchowych, zagrożenie wybuchem o charakterze masowym; zalecane zachowanie: dystans, stosowanie odzieży ochronnej, przechowywanie z dala od źródeł ciepła, iskrzenia, otwartego ognia lub gorących powierzchni, zabronione palenie w pobliżu materiałów wybuchowych;
- benzyna, zmywacz do paznokci, środek do dezynfekcji rąk - przykłady materiałów łatwopalnych lub skrajnie łatwopalnych; zalecane zachowanie: zakaz ogrzewania i rozpylania nad otwartym ogniem, nakaz używania nieiskrzących narzędzi, przechowywanie materiałów w szczelnie zamkniętych pojemnikach;
- wybielacz, tlen - przykłady materiałów utleniających, zagrożenie pożarem (spowodowaniem lub jego intensyfikacją) lub wybuchem; zalecane zachowanie: zakaz ogrzewania, nakaz stosowania odzieży ochronnej, konieczność spłukania wodą skóry w przypadku kontaktu substancji z odzieżą;
- butla z gazem - przykład materiału gaz pod ciśnieniem, w przypadku ogrzania zagrażający wybuchem i powstaniem oparzeń lub obrażeń; zalecane zachowanie: ochrona przed światłem, konieczność stosowania ochrony oczu, twarzy, skóry rąk.
Podsumowanie
Stosowanie ujednoliconych, zgodnych z Rozporządzeniem CLP piktogramów pozwala w efektywny sposób oznakować wszystkie substancje niebezpieczne oraz wskazać optymalne sposoby postępowania - minimalizując tym samym ryzyko wystąpienia potencjalnych zagrożeń.
Zobacz również artykuł: Substancje łatwopalne - rodzaje i oznakowanie.