Oznakowanie ADR - kiedy i jak stosować?

Przewóz towarów niebezpiecznych po drogach publicznych to trudna specjalizacja w i tak niełatwej branży transportowej. Takie przewozy regulowane są przez szereg aktów prawnych, którymi nie muszą zawracać sobie głowy właściciele, spedytorzy czy wreszcie kierowcy przedsiębiorstw parających się wyłącznie transportem ładunków neutralnych. Mówiąc krótko transport towarów niebezpiecznych to przewóz materiałów uznanych przez prawo za niebezpieczne różnymi specjalnymi środkami transportu, gdyż posiadane przez ładunek właściwości stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, środowiska naturalnego czy też generalnego porządku oraz dóbr materialnych.

Co warto wiedzieć o przewozie materiałów niebezpiecznych? 

Przewóz materiałów niebezpiecznych musi zapewniać bezpieczny i zgodny z przepisami transport. Bez wymaganej dokumentacji, specjalistycznego wyposażenia i przeszkolenia jest niezgodny z prawem i podlega karze grzywny. W przypadku wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia lub wypadku jego konsekwencją może być sprawa karna. Cena takiego przewozu jest uzależniona od długości trasy, wagi, wymiarów czy klasy danego materiału. Niewątpliwą wadą przewozu materiałów niebezpiecznych jest wysoki koszt, a także problematyczność w znalezieniu rzetelnego i odpowiedniego przewoźnika. 

Znaki ostrzegawcze ADR – regulacje prawne 

By zapewnić bezpieczny i w pełni legalny przewóz materiałów, w szczególności tych niebezpiecznych, konieczna jest znajomość ich oznaczeń oraz klasyfikacji. Warunki przewozu i wymagane dokumenty, oznaczenia oraz środki ochrony są określone w specjalnych konwencjach międzynarodowych, do których należą:
ADR – transport drogowy
DGR – transport lotniczy
IMO – transport morski
RID – transport kolejowy

Przepisy ADR (Umowa europejska dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych – fr. L' Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route, ang. The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road) ) stanowią, że wszystkie pojazdy, kontenery, cysterny czy naczepy zawierające materiały niebezpieczne powinny być wyposażone w odpowiednie etykiety ostrzegawcze ADR o kształcie rombu i wielkości co najmniej 10 x 10 cm. Konwencja ADR została zawarta w 1957 r. w Genewie, ale w życie weszła dopiero pod koniec stycznia 1968 r. Co dwa lata dostosowywana jest do najnowszych ustaleń technicznych i prawnych. Członkami są obecnie wszystkie kraje UE, a ADR jest prawnie wiążąca przez unijne rozporządzenia. Do porozumienia przystąpiły dodatkowo wszystkie pozostałe kraje europejskie oraz Maroko i Tunezja oraz niektóre państwa Azji Środkowej, które były niegdyś częścią Związku Radzieckiego. Podczas przewozu materiałów niebezpiecznych bardzo ważne są także akty prawa lokalnego, czyli ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych, jak również ustawa o broni i amunicji.

Podział materiałów niebezpiecznych według klasy zagrożenia 

Załącznik do międzynarodowej konwencji ADR dzieli wszystkie produkowane na świecie materiały niebezpieczne na 13 klas zagrożeń, które tworzą katalog zamknięty: 

1. Materiały i przedmioty wybuchowe
2. Gazy
3. Materiały ciekła zapalne 
4.1.Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone 
4.2. Materiały samozapalne
4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne
5.1. Materiały utleniające
5.2. Materiały organiczne
6.1. Materiały trujące
6.2. Materiały zakaźne
7. Materiały promieniotwórcze
8. Materiały żrące
9. Różne materiały i przedmioty niebezpieczne 

Tablice ADR 

Ogólne regulacje dotyczące wszystkich klas dotyczą przede wszystkim kompletnego wyposażenia pojazdów oraz przeszkolenia ich załóg, a także innych osób zaangażowanych w przewóz takich jak spedytorzy, magazynierzy czy obsługi urządzeń do napełniania i opróżniania cystern. Jednak najbardziej istotne jest to, że w transporcie drogowym w krajach objętych umową ADR pojazdy przewożące materiały niebezpieczne muszą być oznakowane w znormalizowane tablice. Odpowiednie wyposażenie pojazdów w oznakowanie jest niezwykle ważnym elementem, o który koniecznie trzeba zadbać. Tablice ADR, pomarańczowe, odblaskowe plakietki, umieszczane są na pojazdach przewożących materiały niebezpieczne. Na pomarańczowej tabliczce zawsze znajduje się numer rozpoznawczy zagrożenia, który ma dwie lub trzy cyfry poprzedzone odpowiednią literą oraz czterocyfrowy numer UN. Na tablicach ADR znajdują się dwa numery rozpoznawcze przewożonej substancji:

• w liczniku numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa HIN (ang. hazard-identification number), np. cyfra 6 oznacza działanie trujące, a 7 działanie promieniotwórcze,
• w mianowniku czterocyfrowy numer rozpoznawczy materiału UN, np. 1005 oznacza amoniak, a 1008 trójchlorek boru.

Etykiety i nalepki ADR

Dzięki użyciu określonych kolorów i symboli nalepki ADR pozwalają szybko i skutecznie zdefiniować zagrożenia i naturę ryzyka. Mają kształt kwadratu obróconego o 45 stopni, o wymiarach 10 cm x10 cm. Powinny znajdować się w dobrze widocznym miejscu, czyli na zewnętrznej powierzchni kontenerów, cystern przenośnych oraz pojazdów. Oznaczenia muszą odpowiadać wzorom i wymaganiom zawartym w załącznikach do umowy ADR. Nalepki powinny być umieszczone na podłożu o kontrastowym kolorze lub otoczone linią przerywaną albo ciągłą. Umowa ADR jest nowelizowana co dwa lata, dlatego warto na bieżąco aktualizować znaki ostrzegawcze ADR odpowiadające najnowszym standardom legislacyjnym. Kary za nieposiadanie właściwego oznakowania mogą być naprawdę wysokie.

Korzyści ze stosowania oznakowania ADR 

Zastosowanie oznakowania ADR wskazuje, że każdy przewożony towar jest trwale nacechowany odpowiednio do swojej zawartości. Piktogramy ostrzegawcze ADR i tabliczki ADR umożliwiają podjęcie koniecznych środków ostrożności związanych ze specyfiką oznaczonego towaru. W przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia podczas transportu drogowego oznaczenia ADR pozwalają na szybkie zastosowanie odpowiednich procedur bezpieczeństwa i minimalizowanie szkód.

Zobacz również artykuł: Znaki na stacji kolejowej - jak prawidłowo oznakować stację kolejową.