Znaki bezpieczeństwa to szeroka kategoria znaków (zakazu, nakazu, ostrzegawczych i informacyjnych), które pozwalają na czytelne opisanie przestrzeni wokół nas - budynków, innych obiektów budowlanych oraz terenów czy dróg. Znaki bezpieczeństwa są niezbędnym elementem systemów bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej, a ich wygląd i rozmieszczenie muszą być zgodne z odpowiednimi przepisami i normami.
Aby znaki bezpieczeństwa mogły spełniać swoją funkcję - muszą być doskonale widoczne zarówno w świetle sztucznym, jak i dziennym, a także w sytuacjach braku lub awarii oświetlenia czy zasilania elektrycznego. Nowoczesnym rozwiązaniem tej kwestii są znaki fotoluminescencyjne. Czym jest zjawisko fotoluminescencji? Dlaczego warto stosować materiał fotoluminescencyjny w produkcji znaków bezpieczeństwa? Jakie znaki fotoluminescencyjne należy stosować w ramach oznakowania dróg ewakuacyjnych i przeciwpożarowych?
Fotoluminescencja - co to jest?
Fotoluminescencja jest rodzajem luminescencji, czyli zjawiska wytwarzania światła pod wpływem czynników nietermicznych. W przypadku fotoluminescencji światło wytwarzane jest w wyniku powrotu do stanu podstawowego cząsteczek / atomów wzbudzonych do wyższych stanów elektronowych promieniowaniem elektromagnetycznym - widzialnym i ultrafioletowym.
Znaki bezpieczeństwa z materiałów fosforescencyjnych
Nietermicznym czynnikiem wzbudzającym fotoluminescencję jest więc światło dzienne i światło emitowane przez oświetlenie sztuczne. W zależności od rodzaju materiału - zjawisko fotoluminescencji może trwać wyłącznie podczas działania nań czynnika wzbudzającego (materiały fluorescencyjne) lub trwać również po ustąpieniu oddziaływania czynnika wzbudzającego (materiały fosforescencyjne). Fotoluminescencyjne znaki bezpieczeństwa mają z zasady świecić w ciemności, czyli po zmroku, po wyłączeniu oświetlenia sztucznego lub w razie awarii zasilania, dlatego do ich produkcji może zostać użyty wyłącznie materiał fosforescencyjny, dzięki któremu zjawisko fotoluminescencji będzie trwało w ciemności i przez odpowiednio długi czas.
Właściwości fotoluminescencyjne znaków bezpieczeństwa - ISO 17398
Fotoluminescencyjne znaki bezpieczeństwa wykonywane są z materiałów fosforescencyjnych, czyli takich, które świecą w ciemności (np. po zmroku, po wyłączeniu oświetlenia sztucznego lub w razie awarii systemu zasilania). O tym jak długo będzie świecił dany znak decyduje klasa świecenia. Tę kwestię, również w kontekście znaków bezpieczeństwa, reguluje norma ISO 17398, która wyróżnia cztery klasy luminacji.
- Klasa A - fotoluminescencyjne znaki klasy A spełniają wyłącznie minimalne wymagania dla Świadectwa Dopuszczenia CNBOP i mogą być umieszczane tylko w jasnych pomieszczeniach, posiadających oświetlenie dzienne i/lub stałe oświetlenie sztuczne;
- Klasa B - fotoluminescencyjne znaki klasy B można umieścić w pomieszczeniach, które posiadają stałe oświetlenie podczas pracy;
- Klasa C - fotoluminescencyjne znaki klasy C to znaki spełniające wysokie normy bezpieczeństwa, które mogą być stosowane w pomieszczeniach posiadających oświetlenie czasowe i/lub przytłumione; wymagane w systemach ewakuacyjnych i ppoż m.in. w szpitalach i w galeriach handlowych;
- Klasa D - fotoluminescencyjne znaki klasy D używane są w miejscach wymagających zastosowania szczególnych środków bezpieczeństwa i znaków, np. w tunelach.
Znaki fotoluminescencyjne - łatwy montaż, dobra widoczność
Fotoluminescencyjne znaki bezpieczeństwa wykonywane są na sztywnych płytach i folii samoprzylepnej (służącej do samodzielnego transferu na wybraną powierzchnię). Dostępne są w różnych rozmiarach i rodzajach (znaki zakazu, znaki nakazu, znaki ostrzegawcze i znaki informacyjne). Ich sposób montażu jest taki sam, jak w przypadku znaków wykonanych ze zwykłych materiałów (nie fosforescencyjnych).
Znaki świetlne czy luminescencyjne?
Znaki luminescencyjne to nowoczesna alternatywa dla stosowanych powszechnie jeszcze kilka / kilkanaście lat temu znaków podświetlanych. Znaki świetlne, zgodnie z Dyrektywą 92/58/EWG z dnia 24 czerwca 1992 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy, to znaki utworzone z materiałów przezroczystych lub półprzezroczystych, podświetlonych od wewnątrz lub z tyłu, w taki sposób, który umożliwia uzyskanie wyglądu błyszczącej powierzchni.
Minimalne wymagania dla znaków świetlnych zostały dokładnie opisane w załączniku VI do w/w Dyrektywy, w którym podkreślono m.in., że światło emitowane przez znak musi wytwarzać wyraźny kontrast (odpowiednio dopasowany do otoczenia), a powierzchnia świecąca znaku powinna mieć tylko jedną barwę (ewentualnie piktogram na określonym tle). Obecnie znaki świetlne stosuje się sporadycznie, niemal wyłącznie w miejscach, które nie mają w ogóle dostępu do światła dziennego.
Minusem tradycyjnych znaków świetlnych / znaków podświetlanych jest ich wielkość i ciężar (są większe i zdecydowanie cięższe od zwykłych znaków bezpieczeństwa na sztywnej płycie) - są droższe, a ich instalacja wymaga więcej czasu i pracy, zwłaszcza przy montażu znaków świetlnych z systemem podtynkowym. Znaki luminescencyjne, zgodnie z prawem i wszelkimi normami, mogą z powodzeniem zastępować znaki świetlne we wszystkich tych miejscach, w których jest dostęp do światła dziennego i/lub występuje podstawowe oświetlenie sztuczne (jedno i/lub drugie jest warunkiem koniecznym do wzbudzenia zjawiska fotoluminescencji).
Podsumowanie
Fotoluminescencyjne znaki bezpieczeństwa pozwalają na skuteczne i bezproblemowe oznakowanie m.in. dróg ewakuacyjnych oraz wszystkich elementów systemu przeciwpożarowego. To znaki, które gwarantują maksymalną czytelność i intuicyjne zrozumienie przekazu oraz doskonałą widoczność - zarówno w dzień, jak i w nocy, na zewnątrz i wewnątrz budynków, w pomieszczeniach z oświetleniem dziennym i sztucznym (również po wyłączeniu zasilania lub w razie jego awarii).
Zobacz również artykuł: Zakaz palenia w miejscach publicznych.