Zakaz palenia w miejscach publicznych

Zakaz palenia w miejscach publicznych obejmuje zarówno zakaz palenie wyrobów tytoniowych (również nowatorskich wyrobów tytoniowych), jak i zakaz palenia papierosów elektronicznych. Wszelkie kwestie z tym związane reguluje Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, która jest co jakiś czas nowelizowana.

Zmiany wdrożone 10 lat temu w ramach tzw. ustawy antynikotynowej (Ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej) weszły w życie 15 listopada 2010 roku i wprowadziły m.in. całkowity zakaz palenia w przestrzeni publicznej. Co dokładnie mówią przepisy? Z czym się to wiąże dla właścicieli i zarządców obiektów użyteczności publicznej? Jakie kary są przewidziane za złamanie zakazów? Jakie znaki znajdują zastosowanie w prawidłowym opisywaniu przestrzeni w kontekście palenia w miejscach publicznych?

Palenie w miejscach publicznych - podstawa prawna

Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, w artykule 5 ust. 1 zabrania  palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych oraz palenia papierosów elektronicznych w następujących miejscach publicznych: 

• tereny zakładów opieki zdrowotnej i w pomieszczenia innych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne,
• tereny jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
• tereny uczelni,
• pomieszczenia zakładów pracy,
• pomieszczenia obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego,
• lokale gastronomiczno-rozrywkowe,
• środki pasażerskiego transportu publicznego oraz obiekty służące obsłudze podróżnych,
• przystanki komunikacji publicznej,
• pomieszczenia obiektów sportowych,
• ogólnodostępne miejsca przeznaczone do zabaw dzieci,
• inne pomieszczenia dostępne do użytku publicznego.

Ponadto rada gminy może ustalić inne / dodatkowe miejsca / strefy wolne od dymu tytoniowego, substancji uwalnianych przez nowatorskie wyroby tytoniowe oraz pary z papierosów elektronicznych. Rada gminy podejmuje taką decyzję w drodze uchwały, obowiązującej na terenie danej gminy. 

Wyjątki od zakazu palenia - palarnie

Właściciel / zarządca miejsca / obiektu / budynku użyteczności publicznej ma prawo do wyznaczenia specjalnego pomieszczenia, w którym palenie wyrobów tytoniowych i papierosów elektronicznych będzie dozwolone. Palarnie mogą zostać wyznaczone m.in. w domach pomocy społecznej, w domach spokojnej starości, w hotelach, w obiektach służących obsłudze podróżnych, na terenie uczelni i w pomieszczeniach zakładów pracy. 

Ponadto palarnie mogą zostać również wyznaczone w lokalach gastronomiczno - rozrywkowych, pod warunkiem jednak, że właściciel / zarządca takiego obiektu dysponuje minimum dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji - wówczas z zakazu palenia można wyłączyć jedno z nich. Palarnia powinna być pomieszczeniem zamkniętym, wyposażonym w sprawną i efektywną wentylację, która zagwarantuje, że dym nie będzie przenikał do innych pomieszczeń. 

Dodatkowe regulacje w kwestii zakazu palenia i tworzenia palarni można znaleźć w rozporządzeniach poszczególnych ministerstw, którym podlegają wybrane obiekty. 

Oznakowanie - znak zakaz palenia

We wszystkich wyżej wymienionych miejscach / obiektach / środkach transportu, właściciel lub zarządca ma obowiązek umieszczenia czytelnego oznaczenia słownego i graficznego informującego o zakazie palenia wyrobów tytoniowych i palenia papierosów elektronicznych. To tzw. informacją o zakazie palenia. Jeśli w danym miejscu / obiekcie zostały wyznaczone specjalne pomieszczenia / strefy, w których palenie jest dozwolone - również powinno to być wyraźnie oznakowane za pomocą stosownych tablic informacyjnych, słownych i graficznych. 

Kary za nieprzestrzeganie przepisów

Karze podlega zarówno złamanie zakazu palenia, jak i niedopełnienie obowiązków związanych z prawidłowym oznakowanie terenu, obiektu, budynku czy środka transportu przez jego właściciela lub zarządcę.

• palenie w miejscu publicznym oraz palenie w dowolnym miejscu oznakowanym znakiem zakazu palenia - podlega karze grzywny do 500 zł;
• brak oznakowania lub nieprawidłowe oznakowanie terenu, obiektu, budynku czy środka transportu przez jego właściciela lub zarządcę podlega karze grzywny do 2000 zł. 

Jakie znaki zakazu palenia?

Palenie w miejscach publicznych jest zakazane ustawą i stosownym rozporządzeniem, wprowadzającym zapisy ustawy w życie. Ustawa zobowiązuje właścicieli / zarządców wszelkich miejsc i obiektów użytku publicznego, a także właścicieli / zarządców dowolnych budynków i terenów - do czytelnego oznakowania przestrzeni za pomocą odpowiednich znaków zakazu palenia. 

Wygląd znaków determinują wytyczne normy PN-EN ISO 7010:2012, która reguluje wszelkie kwestie związane z szatą graficzną znaków zakazu palenia. Jeżeli przestrzeń opisana jest za pomocą znaków starszego typu, zgodnymi z wcześniej obowiązującymi normami (PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa – Ochrona przeciwpożarowa i PN-N-01256-04:1992  Znaki bezpieczeństwa – Techniczne środki przeciwpożarowe) - nie jest konieczna ich wymiana. 

Znak zakaz palenia ma kształt koła z czerwoną obwódką i przekreślonym na czerwono czarnym piktogramem papierosa umieszczonego na białym tle. Inne warianty tego podstawowego znaku zawierają dodatkowo opis słowny, np.: zakaz palenia, palenie zabronione, zakaz palenia na przystanku, zakaz palenia na korytarzu, zakaz palenia obowiązuje na terenie całego obiektu. Do oznakowania miejsc publicznych często wybierane są również duże tablice zawierające pełną informację o zakazie palenia (najczęściej w brzmieniu: zakaz palenia wyrobów tytoniowych oraz papierosów elektronicznych) oraz jeden lub dwa piktogramy (przekreślony papieros, przekreślony e-papieros). 

Podsumowanie

Całkowity zakaz palenia w miejscach publicznych obowiązuje w Polsce od ponad 10 lat - tzw. ustawa antynikotynowa weszła w życie 15 listopada 2010 roku. Zapisy ustawy wprowadziły zakaz palenia wszelkich wyrobów tytoniowych oraz papierosów elektronicznych we wszystkich miejscach użyteczności publicznej, zarówno na terenie otwartym, jak i wewnątrz budynków i obiektów. Właściciele i zarządcy poszczególnych miejsc są zobowiązani do prawidłowego, czytelnego oznakowania przestrzeni za pomocą odpowiednich znaków zakazu palenia. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować nałożeniem kary grzywny w wysokości do 2 tyś. zł. Z kolei za złamanie zakazu palenia grozi nam kara w wysokości 500 zł. 

Zobacz również artykuł: Czujnik czadu i gazu - gdzie należy je zamontować?.